Pronomi e aggettivi determinativi in latino hanno la funzione di identificare e di precisare il termine a cui si riferiscono. Essi sono:
- idem, eadem,idem, il medesimo,lo stesso
- ipse,ipsa, ipsum, lo stesso, proprio quello
Idem, risulta composto da is, ea, id e la particella -dem , che è invariabile.
idem, eadem,idem, il medesimo,lo stesso
| CASI | SINGOLARE | PLURALE | ||||
| maschile | femminile | neutro | maschile | femminile | neutro | |
| nominativo | idem | eadem | idem | iidem | eadem | eadem |
| genitivo | eiusdem | eiusdem | eiusdem | eorundem | eorundem | eorundem |
| dativo | eidem | eidem | eidem | iisdem | iisdem | iisdem |
| accusativo | eundem | eandem | idem | eosdem | easdem | eadem |
| ablativo | eodem | eadem | eodem | iisdem | iisdem | iisdem |
Ipse,ipsa,ipsum, lo stesso,proprio quello
| CASI | SINGOLARE | PLURALE | ||||
| maschile | femminile | neutro | maschile | femminile | neutro | |
| nominativo | ipse | ipsa | ipsum | ipsi | ipsae | ipsa |
| genitivo | ipsius | ipsius | ipsius | ipsorum | ipsarum | ipsorum |
| dativo | ipsi | ipsi | ipsi | ipsis | ipsis | ipsis |
| accusativo | ipsum | ipsam | ipsum | ipsos | ipsas | ipsa |
| ablativo | ipso | ipsa | ipso | ipsis | ipsis | ipsis |
Vediamo alcune particolarità:
- l’uso di idem e di ipse. In italiano stesso e medesimo, vengono usati quasi indistintamente, in latino idem determina persona, animale o cosa di cui si è detto in precedenza, oppure che si ripresenta invariata. Invece, ipse mette in rilievo la persona, l’animale o la cosa che si intende determinare in maniera precisa.
Non eadem omnibus sunt honesta atque turpia → Non le stesse cose (le medesime) sono per tutti oneste e turpi
Ipse consul milites ad pugnam duxit → Il console stesso (proprio lui in persona) condusse i soldati in battaglia.
Vedi programma di latino